Een paar nachten geleden werd mijn onderbewustzijn zich druppelsgewijs bewust dat mijn blaas zich langzaam maar zeker naar de oppervlakte aan het zeuren was. Tegelijkertijd herkauwden mijn hersencellen een aflevering van Tegenlicht waarin Ewald Engelen schitterde met als gevolg dat er zinnen ontstonden van een column die zijn weerga niet zou kennen. Ik..
Ik werd er wakker van.
Op hetzelfde moment dat mijn ogen ontwaarden dat het net na tweeën was, loeide de babyfoon. Het bleek maar weer dat toeval bestaat.
Er werd iets door de babyfoon geschreeuwd dat duidde op een onvermijdelijke gang naar het bedje van mijn zoon. Normaal gesproken ga ik talmen, in de hoop dat het geschreeuw verstomt en draai ik me een paar keer om, ondertussen lieve dingen mompelend in het spreekgedeelte van de babyfoon.
Maar nu stond ik meteen op vanwege de inspirerende gedachten die in mijn hoofd tolden.
“Honger, pappa”, antwoordde hij op de vraag of ik iets voor hem kon doen.
Kort daarna zaten we samen in de keuken crackers soldaat te maken. Ik kan me niet herinneren ooit zoveel smaak in die krengen te hebben geproefd als die nacht. Heerlijk. Mijn zoon zat op schoot, ik voelde de warmte van zijn lijfje.
Het is dat je de volgende dag meestal koppijn krijgt van zo’n nachtelijk uurtje met je zoon doorbrengen, anders zou ik het veel vaker doen. Om de andere huisgenoten niet wakker te maken, fluister je de hele tijd, wat al de nodige intimiteit geeft, maar vooral het gevoel dat je nog vaster wordt samengebald in het aardse zijn omdat alle andere mensen iets beters te doen hebben, geeft zo’n nachtelijk wang aan wang knabbelen iets sereens.
Hij moest eens weten wat ik dacht, schoot het door me heen, waarmee ik onbedoeld weer een wig plaatste tussen hem en mij.
Wat me naast de onheilspellende inhoud van de Tegenlicht aflevering intrigeerde was het slotwoord van Ewald Engelen, die sinds de crisis in 2008 zichzelf ten doel heeft gesteld ons te informeren hoe de crisis het beste bestreden dient te worden. Hij doet dat met de nodige schwung en schuwt de controverse niet. Ik volg hem al een tijd op twitter, waar hij ook nog eens blijkt geeft over een goede muzieksmaak te beschikken.
Zijn uitspraak van het Nederlands is onberispelijk; in lange, haast volmaakte zinnen.
De filmische opbouw van Tegenlicht zorgde ervoor dat de slotwoorden van de heer Engelen extra gewicht kregen. Zo van: oké, we hebben nu een aantal superexperts aan het woord gelaten die ons allerlei bepaald niet vrolijke inzichten boden, nu heb jij de eer het af te maken opdat wij het nooit vergeten. Ga alvast maar op het podium staan.
Tromgeroffel.
Ik vroeg me af of hij daartoe wel in staat was. Zouden er nog diepere inzichten zijn? Schuldigen die we nog niet kenden? Een gorilla uit de mouw?
Joop van Zijl. Kent u hem nog? Deze nieuwslezer trok ooit mijn aandacht omdat hij zichzelf had aangeleerd nooit ‘eh’ uit zijn keel te laten klinken. Sindsdien lette ik tijdens het journaal meer op hem dan op de nieuwsfeiten in de hoop dat hij een keer ‘eh’ zou zeggen. Dat gebeurde nooit, waarmee de vraag gerechtvaardigd leek of Joop van Zijl niet een robot was, verwekt in een Hilversumse studio.
Ewald Engelen laat ook zelden een storende fonetische stoplap ontsnappen. Hij beheerst zijn stembanden als geen ander. En klemtonen knallen van zijn lippen.
Het slotoffensief werd fraai ingezet: na de tweede Wereldoorlog kwam de focus te liggen op efficiency en schaalvergroting. Die twee factoren, gevoed door het Kapitalisme, baarden meerdere monsters. En die monsters, ook wel multi-nationals geheten, zouden eigenlijk weer terug moeten in hun kooi, om het kort door de bocht samen te vatten, al is de complexiteit nauwelijks meer te bevatten.
De apotheose loog er niet om. Ewald werd als het ware een Engel der Wrake. Het voelde alsof iemand weer eens de waarheid zei, zonder te liegen.
Een fraaie zin uit zijn betoog: “Tovernaarsleerlingen die we zelf ontketend hebben!”
Maar er was iets met zijn betoog. Een detail. Een vormfout. Het betoog was niet in één keer opgenomen. Er zat een op het oog onbelangrijke snede in, beter bekend als de jump-cut. Dit is het geval als twee scènes aan elkaar geplakt worden vanuit hetzelfde perspectief dat het lijkt of het beeld of object springt. En het verhaal springt. En de tijd springt.
Het stijlmiddel zette me, waarschijnlijk onbedoeld, aan het denken. Wat werd er weggesneden? En waarom? Kreeg Engelen een kikker in zijn keel? Of zei hij iets dat het daglicht niet kon verdragen? Stootte de geluidsman een antieke vaas om? Viel er een onoverbrugbare stilte?
Het lijkt me dus in het volksbelang dat het weggesneden materiaal alsnog wordt uitgezonden. Tegenlicht: uncut. Of dat speciaal voor mij het gesprek opnieuw wordt uitgezonden, maar dan ongeschonden. Dan kan ik tenminste weer slapen.
Uitzending hier te bekijken. Op 45:33 is de snede te zien. Niet met je ogen knipperen.
Mooiste tweet van Engelen:
Een man die van zulke muziek houdt, kan niet meer stuk. Gesneden uit Der Himmel über Berlin:
Dit stukje delen
